Constante van Hubble
De Amerikaanse sterrenkundige
Edwin P. Hubble (1889-1953) is
de ontdekker van de uitdijing van het heelal. De afstanden
tussen de
sterrenstelsels worden in de loop van de tijd steeds
groter. Gezien vanuit ons eigen
Melkwegstelsel lijkt het
alsof alle andere sterrenstelsels van ons wegvluchten.
Hubble ontdekte dat er een recht evenredig verband is tussen
de afstand van een stelsel en zijn vluchtsnelheid. Als
stelsel A vijf keer zo ver weg staat als stelsel B, beweegt
hij ook met een vijf keer zo hoge snelheid van ons af.
De evenredigheidsconstante tussen vluchtsnelheid en afstand
wordt de constante van Hubble of Hubble-constante genoemd.
De waarde van de Hubble-constante is in feite een maat voor
de uitdijingssnelheid van het heelal. Een hoge Hubble
constante betekent dat het heelal snel uitdijt en daarom
niet erg oud kan zijn. Een lage Hubble-constante komt
overeen met een oud en langzaam uitdijend heelal.
De Hubble-constante wordt uitgedrukt in een heel bijzondere
eenheid: kilometers per seconde per
megaparsec (km/sec/Mpc).
Als de Hubble-constante 70 km/sec/Mpc bedraagt, wil dat zeggen
dat een sterrenstelsel op een afstand van één megaparsec
(3,26 miljoen lichtjaar) een vluchtsnelheid heeft van 70
kilometer per seconde. Is de afstand twee megaparsec, dan
is de vluchtsnelheid 140 kilometer per seconde en stelsels
op een afstand van tien megaparsec bewegen van ons af met
een snelheid van 700 kilometer per seconde.
Recente waarnemingen van de sterrenkundige
Wendy Freedman en haar collega's aan sterrenstelsels in de
Virgo-clusterdoen vermoeden dat de Hubble-constante een waarde heeft van
ongeveer 80 km/sec/Mpc. Dat betekent dat het heelal onmogelijk
ouder kan zijn dan 12 miljard jaar en misschien zelfs niet
ouder dan 8 miljard jaar.
Andere sterrenkundigen houden vast aan een veel lagere waarde
voor de Hubble-constante: 50 of hooguit 60 km/sec/Mpc. Zij
baseren zich daarbij op andere afstandsbepalingsmethoden,
die overigens voor een deel óók zijn uitgevoerd met de
Hubble Space Telescope. Er kan natuurlijk maar één waarde
de juiste zijn; vermoedelijk ligt de waarheid ergens halver
wege.
