Sterevolutie
Als we het hebben over sterevolutie, dan bedoelen we hun
ontstaan, het gaan stralen, en tenslotte het uitdoven van
de sterren. Dit alles duurt vele miljoenen, ja meestal
zelfs miljarden jaren. Van de evolutie van sterren is de
laatste tientallen jaren veel bekend geworden. Héél in het
kort willen we, sterk vereenvoudigd, iets over die evolutie
van sterren vertellen.
Wanneer ergens in het heelal een zeer grote hoeveelheid
gas is, zal dit gas door de zwaartekracht zich samentrekken
naar de plaats waar toevallig het meeste gas is. Het gas valt
naar die plaats toe. Na verloop van miljoenen jaren is de
gaswolk daardoor ingekrompen en neemt veel minder plaats
in (is veel geconcentreerder zeggen we met een moeilijk
woord) dan toen het nog één grote wolk was. Door het
inkrimpen stijgt de druk van het gas, en daardoor de
temperatuur. De buitenste lagen van onze ster-in-wording
(
proto-ster noemen we zo'n gasbol) drukken zwaar op de
binnenste gedeelten van de proto-ster. Dat komt door het
grote gewicht van de buitenste gasmassa. Je moet bedenken
dat het om een onvoorstelbaar grote hoeveelheid gas gaat.
Door die zware druk stijgt in de kern de gasdruk, waardoor
de temperatuur van het gas nog verder stijgt. Dit laatste
is nu eenmaal een eigenschap van gassen. Tenslotte is de
temperatuur zó hoog geworden (en is het gas dus zó heet)
geworden, dat we het gas kunnen zien gloeien wanneer we
met een voldoende grote kijker naar de `geboren' ster
kijken. Bovendien is de temperatuur in het centrum hoog
genoeg geworden om een kernreactie tot stand te brengen.
Hierbij komt erg veel warmte vrij, zodat de ster niet meer
afkoelt en konstant blijft stralen. Na vele miljoenen
jaren - vaak zelfs na vele miljarden jaren - zijn bijna
alle atomen die geschikt zijn voor kernreacties opgebruikt
en houdt de ster op met stralen. Daardoor daalt de
temperatuur en dus ook de druk. Vaak wordt de op die manier
uitdovende ster dan veel kleiner omdat het de hoge gasdruk
was die de buitenste lagen ervan weerhield nog verder naar
de kern te vallen.
Veel meer over de evolutie van de zon kun je lezen bij
de
levensloop van de zon. Sterren die veel zwaarder zijn dan
de zon evolueren duidelijk anders. Dat kun je lezen bij
de levensloop van zware sterren.
