Arecibo-sterrenwacht

De grootste radar- en radiotelescoop ter wereld is te vinden in Arecibo op Puerto Rico. De schotel, die uit 38.800 afzon derlijke aluminium panelen bestaat, is in 1963 gebouwd door de Amerikaanse luchtmacht en is vast opgehangen in de caldera van een uitgedoofde vulkaan. Daardoor is deze enorme radio telescoop echter niet draaibaar. Wel kan de ontvangstantenne in het brandpunt wat worden verplaatst. Hierdoor kan de telescoop toch binnen zekere grenzen worden gericht en een object enige tijd worden gevolgd. Aanvankelijk was het instrument vooral bedoeld voor radar-onderzoek aan de ionosfeer van de aarde. Al snel besefte men dat het ook van pas zou komen bij radiosterrenkundig onderzoek.

Enkele jaren geleden is de radio-telescoop gedurende enkele jaren grondig onder handen genomen. De belangrijkste ver betering bestaat uit een nieuw «frontend» dat op 16 mei 1996 naar zijn positie op 135 meter boven het midden van de radioschotel is getakeld. Met dit nieuwe frontend is de grote radiotelescoop gevoeliger dan ooit: je zou er een mobiele telefoon op Venus mee kunnen afluisteren! Het meer dan tachtig ton wegende frontend bevat een nieuw reflectorsysteem, dat uit twee radiospiegels en een aantal gevoelige ontvangers bestaat. De spiegels, 24 en 8 meter groot, zorgen er voor dat het radiosignaal dat door de reus achtige hoofdspiegel wordt opgevangen, in het brandpunt terechtkomt. Omdat de radioschotel vast staat opgesteld in een komvormig dal, kan het instrument, zoals vermeld, niet al draaiend op een hemelobject worden gericht. De enige manier om de telescoop te richten bestaat uit het bewegen van het frontend, iets dat nu met de twee hulpspiegels gebeurt.

Behalve het ontvangergedeelte zijn ook andere onderdelen van de Arecibo-sterrenwacht opgeknapt. Zo is het vermogen van de radarzendapparatuur, waarmee nabije leden van ons zonnestelsel onderzocht worden, verdubbeld tot 1 megawatt.

In 1993 is een 15 meter hoog stalen gaas rond de radio schotel geplaatst om de gevolgen van radiointerferentie van aardse bronnen te onderdrukken.

Door de opknapbeurt, die 27 miljoen dollar heeft gekost, is de radiotelescoop van Arecibo ongeveer tien keer zo gevoelig geworden voor radiostraling uit het heelal. Bovendien is het frequentiebereik vergroot. Daardoor zijn nu ook waar nemingen aan moleculen en stervormingsgebieden mogelijk.

Het radarsysteem, waarmee bijvoorbeeld dichtbij komende kometen en planetoïden onderzocht worden, is nu twintig keer zo gevoelig als voorheen. Theoretisch kan men nu een stalen golfbal op de afstand van de maan detecteren.