Sirius

De ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond is de helderste ster aan de hemel. In 1844 ontdekte de Duitse sterrenkundige Friedrich Wilhelm Bessel (1784-1846) dat Sirius, en ook de heldere ster Procyon in het sterren beeld Kleine Hond, astrometrische dubbelsterren zijn. Uit de schommelingen in de baan van de hoofdster leidde hij de aanwezigheid van een zwakke begeleider af. Later, toen er betere kijkers waren, zijn bij deze sterren de begeleiders ook gevonden. Bij Sirius gebeurde dat in 1862 door de Amerikaanse sterrenkundige Alvan Clark (1804-1887).

Sirius B bleek een hele bijzondere ster te zijn. Terwijl beide sterren ongeveer hetzelfde spectraaltype hebben (A1 voor de hoofdster en A5 voor de begeleider) verschillen ze maar liefst 10 magnituden in helderheid. Daaruit bleek wel dat Sirius B erg klein moest zijn. Sirius B is de eerst ontdekte witte dwerg.

De middellijn van Sirius B bedraagt slechts 0,022 de middellijn van de zon. Daarmee is deze ster kleiner dan de planeet Jupiter. Desondanks heeft de ster een massa
die ongeveer even groot is dan de massa van de zon. Dat betekent dat Sirius B een enorme grote dichtheid moet hebben. De gasdeeltjes in deze witte dwerg moeten dus erg dicht opeengepakt zitten. Anders kan de ster nooit zo zwaar zijn. De dichtheid van Sirius B is ongeveer 92.000 keer groter dan de dichtheid van de zon. Overigens zijn er nog veel kleinere sterren bekend. Hieronder geven we nog een aantal kenmerken van Sirius A, Sirius B in vergelijking met onze zon.

Sirius A Sirius B zon schijnbare magnitude -1,42 8,65 -26,7 absolute magnitude 1,45 11,4 4,8 lichtkracht 23 0,002 1 spectraaltype A1 A5 G2 middellijn 1,8 0,022 1 dichtheid 0,4 92.000 1 massa 2,35 0,98 1 Bij de lichtkracht, de middellijn, de dichtheid en de massa hebben we die van de zon op 1 gesteld. Je ziet dat de massa van Sirius B bijna gelijk is aan de massa van de zon, maar dat de massa van Sirius A 2,35 keer groter is dan de massa van de zon. Ook kun je zien dat de lichtkracht van Sirius B 500 keer kleiner is (namelijk 0,002) dan de lichtkracht van de zon. Maar Sirius A straalt 23 keer zoveel licht uit dan de zon.

In dit verhaal over Sirius kom je een aantal termen tegen die je misschien nog niet kent. Wil je weten wat ze be tekenen kijk dan ook bij andere trefwoorden, zoals magnitude, spectraaltype en dubbelsterren.